.png)
Vejetaryenler et ya da hayvansal kaynaklı gıdaları hiç tüketmeyen ya da sınırlı olarak tüketen kişiler olarak tanımlanmaktadır. Vejetaryen beslenme biçimleri lakto vejetaryen, ovo vejetaryen, lakto-ovo vejetaryen, vegan vb. olarak sınıflandırılabilmektedir. Vegan beslenme düzeni ise bütün hayvansal gıdalar, et ürünleri, süt ve süt ürünleri, yumurta, bal vb. gıdalar dahil olmak üzere tüketilmemesi üzerinedir. Hatta bazı vegan kişiler günlük hayatta deri ve ipek gibi hayvansal kaynaklı ürünleri dahi kullanmamaktadırlar.
Bu beslenme şeklini benimseyenler için dengeli beslenme problemleri protein, kalsiyum, demir, çinko, B12 vitamini, D vitamini ve yağ asitleri gibi besin ögelerinin dengeli ve yeterli alınıp alınmadığı konusundadır [1].
Tükettiğimiz et ve diğer hayvansal ürünler, omnivor diyetlerde belirli mikro besinlerin birincil kaynaklarıdır; dolayısıyla bu da vejetaryenlerin ve veganların diyetlerini planlanmazsa beslenme yetersizliği gösterebileceği anlamına gelir. Bunlar, vejetaryen ve vegan diyetlerinin kronik hastalık önleme faydalarını sınırlayabilir ya da eksiklik durumunda zayıflatabilir [2].
Beslenme, kalıtım ve çevre koşulları ise insan sağlığını etkileyen önemli etmenlerdir. İyi dengelenmiş vejetaryen diyetleri normal büyüme ve gelişimi sağlayabildiği gibi; kalp-damar sağlığı, kanser, diyabet, tansiyon gibi birçok hastalığa olumlu etkide de bulunabilmektedir. Ancak eksik olarak organizmaya alınan protein, kalsiyum, demir, çinko, B12 vitamini, D vitamini, yağ asitleri ve iyot bileşenleri vücut direncini azalttığı gibi hastalıklara yakalanma olasılığını artırmakta ve hastalıklar daha ağır seyretmektedir [1].
Dolayısıyla bireylerin protein, vitamin ve mineral eksikliğine bağlı gelişebilecek diğer hastalıklardan korunması için diyet planlamasının dikkatli yapılması gerekmektedir.
[1] U. Ü. Ziraat fakültesi dergisi, 2016, cilt 30, sayı 2, 101-116 (journal of agricultural faculty of uludag university) vejetaryen beslenme ve sağlık üzerine etkileri Tülay Özcan , Serap Baysal.
[2] Gibbs J, Cappuccio FP. Common Nutritional Shortcomings in Vegetarians and Vegans. Dietetics. 2024; 3(2):114-128.
